Balorazioa eta ondorioak

Haurrekin lan egiteko errepertorio literarioa osatzea, lan luze bezain aberatsa da.

Mota askotariko materiala aurki dezakegu lan horretan murgiltzen garenean eta irizpide egoki batzuei jarraituz hauen aukeraketa egiteak, zenbait zalantza sortu ditzake askotan.

Nik osaturiko Errepertorio Literarioaren zatirik handiena, euskarazko materiales osatua dago, aurrerantzean erabilgarria izango zaidan proiektu bat diseinatzea izan baitut helburu.

Peio Añorgak egindako eskema edo sailkapena izan dut oinarri lan honetan eta berak ahozko literaturaren barruan egindako azpi-taldeak materiales hornitzen saiatu naiz.

Berak emandako irizpideei kasu eginez aukeratutako materiala izan da orokorrean era eskaintza aberats bezain anitza osatzera eraman naute.

Lan hau burutzen ari nintzen bitartean, zenbait hausnarketa egiteko tartea ere izan dut eta horietatik nagusiena, euskaraz dugun materiala gutxietsia dugunaren ustea da.

Beti entzuten den gauza da euskarak zenbait gabezia dituela, eta izango ditu, baina ditugun aurreiritziei botako nieke neurri handi batean honen errua.

Askotan, betikotasunean edo sinpletasunean erortzen gara urtero material berbera erabiliz eta duguna baina hobea aurkitzen kostako zaigula pentsatuz. Horregatik, eta Errepertorio Literario hau horretarako tresnatzat hartuta, duguna esploratu eta ahalik eta kutsurik handiena ateratzera gonbidatu nahiko nuke haurrekin lanean ari den oro.

Gure esku dago hein handi batean haurrek heuren hizkuntza maita dezaten eta hori lortzen badugu, beraiek izango dira etorkizunean material berriak sortu eta gozatuz gozaaraziko dutenak.

Ipuin kontaketa ezberdinak

Jarraian, metodo ezberdinak erabiliz kontaturiko ipuinak ikusteko aukera izango duzue. Denak ezberdinak, momentuaren arabera edo helburuaren arabera aukeratu ahal izateko.

Lehenengoa, "puxika gosetia". Irudi-liburuen taldean kokatuko genuke eta orri eta irudi handiz osatua dago. Atzean, testua du itxatxita kontalariari lagundu asmoz baina orduan eta gutxiago irakurri, orduan eta indar andiagoa duela uste dut. Hau da, garrantzitsua iruditzen zait istorioa aurretik ezagutzea.

Bigarrena, jolas moduko kontakizuna da. Liburuak berak asmakizun modukoak eskaintzen dizkie haurrei eta beraz, haurren parte hartzea bultzatzea du helburu.
Hau horrela izanda, garrantzitsua izango da haurrek erantzun ahal izateko tarteak sortzea.

Azkenik, ahozgora irakurtzeko liburu bat izango dugu. Izenburua  " munstro bat ohe azpian" da eta mutiko baten eta bere amaren gau bateko abentura kontatzen du.
Istorioa irakurri eta zati horrekin lotutako irudiak erakutsiko dizkiegu jarraian, entzundakoari itxura eman diezaioten.

Irekitzeko eta isteko giltzak

Peio Añorgak ahozko literaturan ezarri dituen irizpide batzuk oinarri hartuta osatu dut bloga eta pixkanaka honi bukaera emateko, ipuinak irekitzeko eta isteko proposatzen dituen zenbait giltza jasoko ditut post honetan.

Dakigunez, garrantzia handia du momentu horretan daukagun giroak eta ipuinak hasi eta bukatzeko giltza hauek giro egoki hori sorzten lagun dezakete.

Hemen dituzue P. Añorgak eginiko proposamenak.

Irekitzeko formula batzuk:

• "Bazen behin." (Bazen behingo zelaian ).
• "istorio hau kontatu zion nire berraitonak nire birramonari, nire birramonak nire aitonari, nire aitonak nire amonari, nire amonak nire aitari, nirea aitak nire amari, nire amak nire izebari, nire izebak nire osabari, nire osabak nire Lehengusuari, nire Lehengusuah nire Lehengusinari, eta nire Lehengusinak zuei." 
• "Asko munduan bezala." 
• "Balan bat eta balan bi, tliibiri-tliibirita / denok isil-isilik, begiak zabaldu eta ahoa itxita/ belarriak erne, eta denok onda eserita, eserita."
• "Behin baziren bi bele, batek zuen buztan handia eta besteak buztan txikia. Buztan txikia zuenak izan balu handia, nire istorioa izango litzateke luzea, baina txikia zuenez, nire istorioa ere izango da Laburra." 
• "Errege batek bazituen hiru alaba. Bat jantzi zuen zuriz, bestea horiz eta bestea gorriz, nahi duzu kontatzea berriz?" 
• "Bat janzten zuen zuria, bestea horia, eta bes tea florria, nahi duzu hontatzea berria?"
• "ipuin bat kontatuko dizut /Bai jauna'/ Baina dena ez da egia / Bai jauna/ Baina dena ez da gezurra / Baijauna'/ Zer?/ Baijauna' / NoLa?/ Baijauna' / Zakurraren belauna." 
• Antzinean, belar, txori, eta abereek euren berbetea ahaztu baino lehentxeago. " 
• "Garai hartan, otsoa eta ardia elkarren artean lagun zirenean." 
• "Animaliek eta pertsonek berba egin, eta elkar ulertzen zutenean."
• "Landareak guk bezala sentimenduak zituztenean."
• "Eguna argitu orduko iluna zen aldi hartan."

Ahokorapiloak

Hizkuntza lantzeko eta berarekin jolasteko egokiak dira aho korapioak ere. Jarraian power poin baten eginiko aurkezpen bat izango duzue ikusgai zeinak, aho korapilo ezberdinez aparte ahotsezko erreprodukzioa ere eskaintzen duen.

Errima eta errepikapena erabiltzen da gehienetan eta jakina da horrek erritmo bat ematen diola. Hau dela eta, interesgarriak eta erakargarriak izan daitezkeela uste dut.

Errepikapen bidez jolastu daiteke beraiekin, hasieran osoa entzunez eta piskanaka hitzak gordez bestela.

Animatu begiratu bat ematera.

Ahokorapiloak from billabonakoa

https://sites.google.com/site/aittubat/ahoz-aho/Ahokorapiloak.jpg?height=300&width=400


NON / NOLA: Asanblea txokoan denok elkarrekin edo talde txikietan.

NOIZ: Haurrak lasai daudenean, arreta mantentzeko gai direnean.

Lehen kantak eta poematxoak

Post honetan, Peio Añorgak "Lehen kantak eta poematxoak" izenburupean egin zuen material aukeraketarekin natorkizue.

Mota ezberdinetako materiala aurki dezakegu zerrenda honetan, nahiz eta, izenburuak dioen bezala, kantuek eta poemek duten nagusitasuna.

Denak, oso baliagarriak izan daitezke haur txikiekin ahozkotasuna lantzeko baina, jakin-min berezia sortu dit niri "BULARRETIK MINTZORA" proiektuak.

Horregatik, Peio Añorgak proposatutako material zerrendaren behekaldean, mugumendu honi buruzko informazioa eta erabiltzen dituzten materialen berri aurkituko duzue.

• BATZUK, Egizu Lo. Lotarako ipuinak, Donostía: Elkar. 2005 
• ETHANIZ, H, Haur foikLorearen biLduma, Iruñea: Pamíela, 1992 
• GALTZAGORRI ELKARTEA, BuLarretik mintzora, Hantak, poemak. ipuinak, Zarautz: 2007
• HEZHUNTZA UNIBERTSITATEA ETA HEZKUNTZA SAlLA, Hizkuntz joLasak, Gasteiz: Eusko Jaurlaritza, 1984 
• IGERABIDE, J K, Mattin Parrat Bilbao: Susaeta, 2000 • LERTHUNDI, A, Ipurdian bost Letra, Donostia: Erein, 1986 
• LERTHUNDI, A, Janda 'lera majadero, Donostia: Erein, 1986 
• LERTHUNDI, A, ArtiLLero dale fuego, Donostia Erein, 1986
• LERTHUNDI, A, Aizak eta aizan eLkarrekin dantzan, Donostia: Elkar, 2002 
• OLASO, H, Pupuan trapua. Iruñea Pamiela, 2004
• OLASO, H,Auskalo! eta aho-korapiLoak. Iruñea PamieLa.2001 
• THILlHU,ODRIOZOlA, Alía Milía zilarra, Donostia: Elkarlanean. 2000
• ZUBIZARREfA, P MITHELENA, J. Urrezko giltza, Donostia: Erein, 2005  
• http://www.ikasbil.netlidatziaklsolasean/Jolasak_b.pdf http://
• www,habe,org/habe netli kaslea reng unea/i ndex_e,asp http://
• www.euskaraz.netlHezk untza/Jaioberriak 
• www.hikhasi.com/artikulua/309 

Zenbait irudi liburu

Jarraian duzuena, Peio Añorgak proposatutako liburu zerrendatik ateratako liburu batzuen azterketa da.

Zerrenda luzea osatu zuen P. Añorgak eta adin bakoitzeko zerrendatik hiru dituzue bertan.

Liburu bakoitza desberdina da eta bakoitzarekin lortu nahi dugun helburua desberdina izan daiteke. Horregatik, kontakizun bakoitzarekin lortu nahi duguna behin zehaztu dugunean, horren araberako kontaketa modua osatuko dugu.

Jakina da haurren interesa pizteko oso garrantzitsua dela kontalariaren jarrera bai eta, kontatzeko momentuan giro goxo eta lasaia izatea ere. Egiten ari denean sinistu beharko du irakurleak eta ilusioa eta interesa transmitu.

Bestetik, entonazioa eta erritmoa ere oso kontuan hartu beharrekoak dira. Hauek emango baitie istorioari behar duen indarra.

Azkenik, oroitu behar dugu, liburua kontatzearen helburua gozamenekoa bada jarraikortasunez kontatu behar dugula hau. Aldiz, helburu didaktikoa badu eta honen bidez haurrek zerbait ikastea nahi badugu, atseden moduakoak egin beharko ditugu haurrei erantzuteko denbora eta parte hartzeko aukera emateko.


Urtebeteko haurrentzat irudi liburuak

• GENECHTEN,G. Ikusi makusi saila. Bilbao: Ibaizabal,2003

Oso liburu bilduma erakargarria da, marrazki eta kolorez beteak.

Asmakizunen jokoa du oinarri eta irudietan zein pertsonaia ezkutatu den aurkitu beharko du haurrak. 

Bilduma bat izanik, eredu berean oinarritutako liburu ezberdinez osatua dago eta hauek oso erabilgarriak izan daitezke jolasarekin batera arreta eta hizkuntza lantzeko.

Irudi liburuak

Jarraian, Peio Añorgak urtebete, bi urte eta hiru urte dituzten haurrentzat proposatutako irudi liburuko zerrenda ipiniko dut zuen eskura.

Zerrenda luzea da eta bertan hizkuntza ezberdinetako lanak aurk daitezke.

Hone hemen zerrenda.

Urtebeteko haurrentzat liburuak

• J CoLección Edi 1( Tedl(, BarceLona: Corimbo, 2004 
• BIE, L EL pequeño Edu. Barcelona: Juventud, 2004 
• BISINSKI, S, / SANDERS, A. Todos Los besos. Barcelona: Corimbo. 2007 
• BRAVI, S, Hotsen Uburua. Donostia: Ttarttalo. 2006 
• CARLE. E, Mi primer Libro de coLores, Madrid: Kókinos, 2006 
• CARLE, E. Mi primer Libro de formas. Madrid: Kókinos, 2006 
• GENECHTEN, G. Bat biLduma. BiLbao Ibaizabal.2002 
• GENECHTEN. G. Ikus; makusi saiLa, BiLbao: Ibaizabal, 2003 
• GREZ, M, Baserriko animaLiak. Madrid: Susaeta, 2007 
• MIRALLES, CH, / COLLIN ET, eL. PUs ti-Plasta biLduma, Bilbao: Ibaizabal, 2006 
• RUBIO. A. CoLección de La cuna a la Luna, Pontevedra: Kalandraka, 2005 
• OHEMBURY, H Los Ubros deL chiquitín. BarceLona: Juventud, 1983
• PARR, Pelos. BarceLona: Serres, 2004 
• PERSSON, L Colección cinco lobitos. BarceLona: La GaLera, 2004 
• SMEE, N. Caritas divertidas. Madrid: SantiLLana, 2006
• TULLET, H. Juego de dedos. Madrid KókinOS,2007
• VARIOS. Colección Ubros de baño. BarceLona: Tlmun Mas, 2004 
• VARIOS. Colección libros de tela. BarceLona: Timun Mas, 2000 
• VARIOS. Colección Mirar \' tocar. BarceLona Timun Mas, 2004 
• WAT, F. 1WELLS, R. iToca, toca! Londrrs: Usborne, 2007